Artikel op site van Club Green
http://wwww.clubgreen.nl
Openbare ruimte
Reflecterende bestrating
1.
Wat is reflecterende bestrating?
Reflecterende bestrating bestaat uit betonstraatstenen of tegels waarbij de bovenlaag deels is
voorzien van een reflecterend steenslag. De functie van een percentage reflecterend steenslag in
de bovenlaag van een betonstraatsteen is dat er door middel van verhoogde reflectie in verhouding
minder licht nodig is voor het verkrijgen van een gelijkwaardige luminantie.
Luminantie is de hoeveelheid licht die weerkaatst wordt van een oppervlak. Deze is voor de
eigenschappen van de reflecterende bestrating van groot belang. De hoeveelheid luminantie wordt
weergegeven in candela per vierkante meter (cd/m²). Dit is simpelweg de hoeveelheid licht die per
oppervlakte-eenheid wordt weerkaatst/gereflecteerd.
Sneeuw is bijvoorbeeld zeer licht van kleur en heeft een hoge reflecterende eigenschap. Dit is dan
ook de reden waarom een besneeuwd landschap prikkelender voor de ogen is dan een landschap
zonder sneeuw. Daarom is het ook zo dat bij nacht een besneeuwde straat beter verlicht aandoet
dan eenzelfde straat zonder sneeuw. Dit is volledig het gevolg van de verhoogde
luminantiewaarden.
Wanneer er minder licht benodigd is voor het verkrijgen van een gelijk effect zal dit resulteren in
minder lichtmasten, het vergroten van lichtmastafstanden en/of het verlagen van het vermogen van
de lichtbron. Voornoemde uitkomsten zullen rechtevenredig resulteren in energiebesparing en CO2-
reductie.
Dezelfde werking geldt in principe ook voor een verlicht wegdek. Zo zal een lichte kleur betonnen
wegdek beter zicht bieden dan een donker zwart asfalt wegdek in verband met de contrastwerking
welke op zal treden.
Door de verhoogde contrastwerking van het lichte wegdek zullen obstakels en
het verloop van de weg eerder zichtbaar zijn.
2.
Zijn er nog meer voordelen van reflecterende bestrating?
Een bijkomend voordeel van een wegdek met betere reflectie-eigenschappen is dat de
gelijkmatigheid van het wegdek zal worden verhoogd. Hierdoor zal het zogeheten ‘zebra-effect’
worden gereduceerd. Met het ‘zebra-effect’ wordt de wijze hoe een wegdek is verlicht bedoeld.
Wanneer lichtmasten op een grotere onderlinge afstand van elkaar staan zal de gelijkmatigheid
verminderen en zal er een groot verschil tussen lichte en donkere weggedeelten ontstaan.
Het menselijke oog heeft tijd nodig om zich aan een bepaald lichtniveau te kunnen adapteren.
Adaptatie van het oog is de wijze waarop het oog zich aanpast aan een bepaald verlichtingsniveau.
Wanneer bijvoorbeeld in een kamer met een hoog verlichtingsniveau het licht uitgaat, zal er tijdelijk een type van zichtverlies optreden. Echter na een paar minuten zal men weer enkele details van elkaar kunnen gaan onderscheiden, maar volledige adaptatie van licht naar donker kan zelfs een half uur tot een uur in beslag nemen.
Uit bovenstaande gegevens valt te concluderen dat wanneer men met een bepaalde snelheid in een
auto ’s nachts over straat rijdt, het oog niet genoeg tijd krijgt om zich geheel te kunnen adapteren.
Wanneer dan het niveauverschil en dus het ‘zebra-effect’ van dusdanige grote zal zijn kan dit leiden tot verkeersonveilige situaties, doordat men de omgeving niet goed waar kan nemen.
Hieruit valt te concluderen dat het van belang is het ‘zebra-effect’ zo veel mogelijk te reduceren en de gelijkmatigheid te optimaliseren.
Het voordeel van betere reflectie eigenschappen hierbij is dat deze het contrast tussen de lichte en donkere delen van het wegdek minder groot maakt waardoor het ‘zebra-effect’ wordt gereduceerd.
Een ander voordeel van het verhogen van de gelijkmatigheid is dat het lichtcomfort wordt verhoogd.
De weggebruiker zal de weg als prettiger ervaren door het gelijkmatige beeld van het
wegdekoppervlak.
Verschillende reflecterende materialen zijn onderzocht. Een speciaal Deens steenslag zorgt naast
reflectie bij droog weer ook voor dezelfde reflectie onder natte omstandigheden. Dat is in Nederland erg belangrijk.
3.
Waarom neemt de toepassing van reflecterende bestrating een grote vlucht?
Reflecterende bestrating wordt sinds eind 2009 in Nederland steeds meer toegepast. Er zijn een
aantal factoren die een rol spelen. Naast de al genoemde besparing op verlichting in de breedste zin is er ook steeds meer aandacht gekomen voor veiligheid op straat.
Reflecterende bestrating zorgt voor attentiewaarde op knelpunten, maar ook voor een sterk verbeterde gezichtsherkenning wat de sociale veiligheid ten goede komt.
De Richtlijn Openbare verlichting (ROVL 2011) die sinds mei 2011 geldig is, spreekt dan ook over
“Verlichten moet, alleen waar het nodig is”. Tevens is de steen door een licht gewassen oppervlak niet glad waardoor met name fiets- en voetgangersoversteekplaatsen een stuk veiliger kunnen.
4.
Wat is de meest actuele ontwikkeling op het gebied van reflecterende wegdekken?
Onlangs zijn er verschillende onderzoeken opgestart naar aanleiding van de opwarming van
binnenstedelijk gebied. Als de temperatuur oploopt in de zomer, verandert de stad in no time in een snelkookpan.
Tussen gebakken steen en asfalt kan het wel zeven graden warmer zijn dan erbuiten. Grote
gemeenten en het rijk investeren daarom in projecten om het kwik in de steden omlaag te brengen.
Ook de wetenschap helpt mee.
Gebleken is dat de reflectie van de bestrating (net als in asfalt) bij kan dragen aan
temperatuurverlaging of beter gezegd verhoging voorkomt. Denk maar aan het wit verven van
kassen in de tuinbouw of het verschil tussen witte en zwarte kleding in de zomer.
Kortom, ook in dit geval werkt de reflecterende eigenschap van deze stenen in het voordeel van het klimaat en duurzaamheid. Onderzoek wijst uit dat door reflectie van materialen de temperatuur tot 8 graden naar beneden kan worden bijgesteld ten opzichte van gebakken klinkers en zwart asfalt.
5.
Zijn er meer toepassingen denkbaar naast bestrating met reflecterende materialen in de
civiele techniek?
Naast reflecterende bestrating is er ook een ontwikkeling in de markt op het gebied van
reflecterende trottoirbanden. Trottoirbanden uitgevoerd met dezelfde deklagen als de bestrating
hebben een groot effect op de veiligheid.
De geleiding voor de weggebruikers is een stuk beter en dus veiliger. Ook hier kan men besparen op openbare verlichting. Ook markeerpalen en bochtbescherming kunnen veiliger uitgevoerd worden
door toepassing van het reflecterend steenslag.
Een groot voordeel is dat men de banden/blokken niet meer jaarlijks hoeft te schilderen op plaatsen waar nu nog middengeleiders en rotondes wit geschilderd worden. Een grote kostenpost minder.
6.
Is er ook een voorbeeld van een toepassing te geven met besparingspotentieel?
Als voorbeeld kan een rode reflecterende steen genomen worden. De rode variant is voorzien van
40 procent reflecterend materiaal in de toplaag. De steen heeft een besparingspotentieel van circa 35 procent ten opzichte van de standaard rode variant betonstraatsteen. Hierdoor is het mogelijk om door bijvoorbeeld een diminstallatie de output van de lichtbron met 35 procent te verminderen om zo een gelijk lichtbeeld te verkrijgen in vergelijking tot de standaard betonstraatsteen rood.
Verder valt uit de berekeningen te concluderen dat het mogelijk is om de verlichtingsinstallatie 54,5 procent te dimmen wanneer de reflecterende rode steen wordt toegepast zonder onder de
gemiddelde luminantie grens te komen van 0,75 candela per vierkante meter.
Aanbevolen links
www.tauw.nl/fileadmin/ingenieus_2011-2.pdf
Meer informatie over reflecterende toepassingen (zie bladzijde 20).
